PODRÓŻE

Henryk Sienkiewicz w puszczy kaktusowej, St. Witkiewicz

https://histmag.org/henryk-podroznik-pierwsze-zagraniczne-wyjazdy-sienkiewicza-12949

Henryk Podróżnik.

Pierwsze zagraniczne wyjazdy Sienkiewicza

Ile to razy w szkole słyszeliśmy, że powieść „W pustyni i w puszczy” powstała dzięki podróży Sienkiewicza w głąb Czarnego Lądu? A czy ktoś zadał sobie pytanie, gdzie jeszcze, oprócz Afryki, zawitał nasz wielki pisarz?

Ostatni odcinek cyklu o Sienkiewiczu zakończyliśmy na momencie, kiedy pisarz rozpoczął karierę dziennikarską w „Wieńcu” oraz „Niwie”. W 1874 roku wraz ze swoimi przyjaciółmi nabył tę ostatnią i podjął się jej redagowania. Ten rok był również dla Sienkiewicza istotny z dwóch innych powodów. Rozpoczął narzeczeństwo ze swoją pierwszą wielką miłością Marią Kellerówną oraz wyjechał w swoją pierwszą w życiu podróż zagraniczną. Gdzie udał się Sienkiewicz? Przez Ostendę w Belgii trafił do Paryża, gdzie przebywał przez kilka wrześniowych dni 1874 roku. Co sądził o stolicy Francji? Zapoznajmy się z fragmentem jego listu do narzeczonej Marii:

Paryż przepychem, ogromem, szaloną wesołością, oryginalnym charakterem i ciekawościami przeszedł wszystkie moje oczekiwania. Widziałem już mnóstwo rzeczy, a mnóstwo jeszcze pozostaje mi obejrzeć. Cały dzień biegam, zwiedzam, oglądam, przypatruję się i staram się każdy szczegół zanotować dobrze w pamięci.

Jednym słowem, Paryż zrobił na nim duże wrażenie. Niestety po powrocie do kraju otrzymał wiadomość, że rodzice jego narzeczonej sprzeciwiali się małżeństwu z „gołym dziennikarzem” i zerwali zaręczyny. Nie po raz pierwszy uczucie przegrało, jak trafnie to ujął Józef Szczublewski, z „brutalną trzeźwością niedoszłego teścia”, który zdawał sobie sprawę, że dziennikarz „Niwy” nie zapewni bytu jego córce. Pozostawmy jednak złamane serca Henryka i Marii i przejdźmy do kolejnej podróży pisarza.

Obok Afryki najsłynniejszą wyprawą Sienkiewicza stała się podróż do USA, trwająca w latach 1876-1878. Można powiedzieć, że odyseja do Stanów Zjednoczonych była realizacją marzeń o robinsoniadach, o których dziennikarz Sienkiewicz naczytał się w dzieciństwie. Litwos jechał do Ameryki Północnej jako korespondent „Gazety Polskiej”. Związał się z nią na rok przed swoją podróżą. W zamian za sfinansowanie wyprawy zobowiązał się do przesyłania relacji, umieszczanych potem na łamach gazety. Wspomniane listy zostały później wydane książkowo pt. „Listy z podróży po Ameryce”.

Sienkiewicz wyruszył w podróż wraz z kilkoma osobami, w tym Heleną Modrzejewską – słynną aktorką krakowskich i warszawskich teatrów. Trasa wyprawy wiodła przez Aleksandrów, Toruń, Berlin, Kolonię, Brukselę, Calais i Dover do Londynu. Sienkiewicz o stolicy finansowej ówczesnego świata wyrażał się w następujący sposób:

Dzień następny poświęciłem na obejrzenie Londynu, o ile olbrzymie to miasto można obejrzeć, nie mieszkając w nim z pół roku. Zwiedziłem Westminster, gdzie widziałem adwokatów i sędziów w długich białych perukach, przechadzających się pod gotyckimi krużgankami i pokrzepiających dżinem wyczerpane wymiarem sprawiedliwości siły (…) Powierzchowność miasta posępna; ani się może porównać ze złotym Paryżem. (…) Wszędzie mnóstwo posągów Nelsona i Wellingtona, lwy pilnujące posągów – i na rogach policemani spokojni i nieruchomi także, jak kamienne posągi. Miasto ruchliwe: miliony ludu na ulicach; fiakry, jednokonne keby, karety, omnibusy, ciągną się nieprzerwanym łańcuchem po wszystkich większych ulicach.

Lew św. Marka - pamiątka z Wenecji

Pisarz wraz ze swoimi znajomymi wszedł na pokład statku „Germanicus” linii White Star (tej samej, do której należał później „Titanic”) w Liverpoolu 23 lutego 1876 roku. W marcu Sienkiewicz dotarł do Nowego Jorku, jednak ten nie wzbudził w nim zachwytu. Litwos uważał, że miasto nie miało osobowości, cechującej miejsca poprzednio przez niego odwiedzone. W swoich listach pisał:

Nie ma tu żadnych pamiątek historycznych, żadnych ciekawości. W New-Yorku masz tylko kupców. Handel, handel i handel, business i business, oto co widzisz od rana do wieczora, o czym ustawicznie słyszysz i czytasz. Na rzut oka, nie jest to miasto zamieszkane przez taki a taki naród, ale wielki zbiór kupców, przemysłowców, bankierów, urzędników, kosmopolityczny zarwaniec, który imponuje ci ogromem, ruchliwością, przemysłową cywilizacją, ale nuży cię jednostronnością społecznego życia, nie wytwarzającego nic więcej prócz pieniędzy.